غار علیصدر

غار علیصدر

غار علیصدر یکی از غارهای تالابی ایران و از معدود غارهای آبی جهان است. علیصدر همچنین بزرگ‌ترین غار آبی جهان می‌باشد.این غار در ارتفاعات ساری قیه نزدیک روستای علی‌صدر شهرستان کبودراهنگ در استان همدان واقع شده‌است.

اطلاعات جغرافیایی   علیصدر روی نقشه : N۳۵°۱۸′۵.۷۹″   E۴۸°۱۸′۱۳٫۹۷″ ارتفاع از سطح دریا : ۲۱۰۰ متر پیدایش  زمین شناسان قدمت سنگ های غار علیصدر را به دوران دوم زمین شناسی یعنی دوران ژوراسیک نسبت می دهند.  مردم روستا از گذشته به وجود غار پی برده بودند و از آن به عنوان مکانی برای آب استفاده می کردند. آب ذخیره شده در غار علیصدر حتی تا ارتفاع ۲٫۲۰ متر بالا آمده بود که سبب مسدود شدن ورودی غار می شد و دسترسی به داخل غار را غیر ممکن می کرد. گفته می شود که نام اصلی این غار «علی سرد» یا «علی سد» بوده که به تدریج اصطلاحا به علیصدر معروف شده است. در فرهنگ جغرافیایی ایران  و فرهنگ دهخدا،به نام «علی سرد» آمده ولی هر دو این منابع نام اصلی آن را « علی سد» ذکر کرده اند. آنچه مسلم است تا این تاریخ در هیچ نوع مدرک تاریخی نامی به عنوان علیصدر ذکر نشده با این وجود خود اهالی نیز آن را علیصدر می گویند.

نحوه کاوش   برای نحوه کاوش و دسترسی به غار علیصدر روایت های متفاوتی ذکر شده یکی از نظر ها اینگونه هست که : بالا آمدن آب همانطور که گفتیم سبب جلوگیری از دسترسی به داخل غار می شد اما پس از زلزله فارسینج ورود به غار میسر گشت. اولین کاوش های برنامه ریزی شده در ۵ مهر ماه ۱۳۴۲ توسط گروهی ۱۴ نفره انجام شد. این ۱۴ نفر از اعضای هیات کوهنوردی همدان بودند و با سرپرستی محمدطاهرهمایونی توانستند با کسب اطلاعات و بررسی و با  تجهیزات ابتدایی با عبور از دریاچه به عطمت داخل غار پی ببرند.ی رغم انتشار خبر این بازدید و بازدیدهای متعاقب، تا سال ۱۳۵۲ دهانه غار تنگ و در حدود ۵۰ سانتیمتر بود و دسترسی به داخل غار تنها توسط کوهنوردان حرفه‌ای ممکن بود؛ تا اینکه عبدالله حاجیلو که از سال ۱۳۴۱۱ ریاست هیئت کوهنوردی همدان را بر عهده داشت و از جلب توجه مقامات برای توسعه غار مأیوس شده بود، شخصاً دست به کار شد و با مقبولیتی که در شهر و استان داشت با کمک مردم محلی و استفاده از بازوی هیئت کوهنوردی و انجمن شهرستان و استان، سرانجام دهانه غار در اردیبهشت ماه ۱۳۵۳ به عرض ۵ متر و ارتفاع ۳ متر باز شد. نظری دیگر است که می گوید معرفی دهانه غار بر میگردد به ۱۵ سال قبل از انقلاب اسلامی ، که توسط سرهنگ یحیایی این کاوش انجام شده که فرمانده پادگان همدان بود.  درباره غار علیصدر روایت‌ها و داستان‌های زیادی وجود دارد؛ برخی می‌گویند در زمان جنگ که قتل و غارت مردم را تهدید می‌کرد، روستاییان از این غار به عنوان یک پناهگاه امن استفاده می‌کردند. درباره نام این غار هم می‌گویند که اسم غار علیصدر در گذشته از اسم چوپانی به نام علی سد یا علی صد گرفته شده که به مرور زمان به علیصدر تغییر کرده است. اما واقعیت این است که در نزدیکی غار، روستایی به نام علیصدر وجود دارد؛ به همین خاطر اسم روستا را روی غار گذاشته‌اند.

مشخصات غار  ارتفاع آب غار در قسمتهای مختلف آن از صفر تا ۱۴ متر در نوسان است. تمامی کانال های غار هنوز کشف نشده اما در برخی از کانال های غار ۱۰ الی۱۱ کیلومتر پیشروی شده است؛ به طور رسمی در حال حاضر ۲۱۰۰ متر از طول غار شناسایی شده که ارتفاعی بین ۱ تا ۳۵ متر، عرض ۲ تا ۱۵ متر و عمق ۱ تا ۱۷ متر دارد.سقف غار ( که در برخی قسمت ها تا ۱۰ متر از سطح آب ارتفاع دارد) پوشیده از رسوبات کربنات کلسیم خالص و مخلوط با عناصر شیمیایی دیگر است. این رسوبات به صورت های مختلف استالاگتیک هایی با فرم های جذاب ایجاد کرده اند و در کف غار و در جاهایی که آب وجود ندارد نیز استالاگمیت ها منظره زیبایی بوجود آورده اند. منشا آب غار چشمه های زیر زمینی وعلاوه بر آن، ریزش های جوی است که به صورت قطرات آب از دیواره ها و سقف غار به درون آب می ریزد. در کل این غار عظیم از طریق فرسایش و ایجاد حفره های ریز در توده سنگ های آهکی و به هم پیوستن تدریجی این حفره ها در طی سالیان طولانی ایجاد شده است. بر اساس رده بندی حرارتی Jadin، Astrue آب غار جزو آب های سرد (حدودا ۱۲ درجه) محسوب می شود. همچنین فاقد بو و مزه خاص است، رنگ آن آبی کم رنگ و بسیار زلال است به طوری که حتی در نقاطی با عمق ۵ متر بستر آن در نور معمولی و با چشم غیر مسلح به خوبی قابل رویت است. طبق آزمایشات آب جزو آب های بی کربناته کلسیک سبک دارای pH اسیدیسیته نزدیک به خنثی می باشد همچنین به دلیل وجود املاح آهکی غیر قابل شرب و از لحاظ میکروبی نیز آلوده و در نتیجه فاقد هر نوع حیات جانوری می باشد. مسعود ملکی - کارشناس ارشد گردشگری و مسؤول روابط عمومی شرکت علیصدر - درباره غار علیصدر می‌گوید

"قسمت‌های زیادی از غار به شکل‌های مختلفی درآمده‌اند؛ مثل شیر دوسر، کبوتر، قایق وارونه یا قسمت دیگری از سنگ‌های غار که به شکل خوشه انگور است. سنگ‌های دیگری هم وجود دارند که خیلی شبیه گل‌کلمند؛ آن‌قدر طبیعی که احساس می‌کنید واقعا گل کلم هستند."

هوای داخل غار سبک، تمیز، عاری از گرد و غبار و کاملا ساکن است به طوری که چنانچه شمعی در آن روشن کنند هیچ گونه حرکتی در شعله شمع دیده نمی شود. پخش خبر شناسایی این پدیده کم نظیر، علاقمند شدن محققان و طبیعت دوستان و آغاز بازدید عمومی در سال ۱۳۵۴، غار علیصدر تبدیل به یکی از پر جاذبه ترین مکان های سیاحتی استان همدان و ایران شده و نمونه ای مشابه غار مولیس فرانسه و شوالیه و بوکان استرالیا به شمار می آید؛ هم اکنون با توجه به استفاده از روشنایی برق و قایق های پایی چهار نفره و سهولت بازدید از نقاط مختلف غار و همچنین ایجاد تسهیلات رفاهی جانبی؛ سالانه حدود ۸۰۰ هزار نفر از ایران و اقصی نقاط جهان از این غار بازدید می کنند.